Nowa Ruda - dolne miasto: ul.Józefa Piłsudskiego
ul. Piłsudskiego
Szpital "Maria Hilf", szpital Miejski
 Pierwszy szpital noworudzki założyli protestanccy właściciele dóbr noworudzkich u stóp Wzgórza Zamkowego obok ówczesnej łaźni około 1569 roku. Znajdował się na tyłach ówczesnego folwarku przy zamku, na miejscu obecnego budynku przy ul. Podjazdowej 12 (stąd też nazwa tej ulicy przed 1945 rokiem brzmiała: ul. Szpitalna (Hospitalstrasse). Szpital ten był właściwie przytułkiem dla ubogich. Początkowo był pod zarządem parafii, a od 1631 roku zarządzało nim dominium i miasto. Na początku XVIII wieku dawał schronienie 12 ubogim, a innych wspomagał finansowo. Po 1885 roku szpital przejęło miasto a budynek przeznaczono na dom starców i sierociniec. Sytuacja medyczna miasta poprawiła się w II poł. XVIII wieku, kiedy to działały dwie łaźnie, apteka oraz pracowało dwóch chirurgów i dwie akuszerki. Na początku XIX wieku przybył do Nowej Rudy chirurg z Kłodzka. W poł. tego wieku w mieście leczył chirurg pod kontrolą lekarza okręgowego z Kłodzka. Po założeniu około 1800 roku kasy ubogich (Armenkasse) myślano o założeniu prawdziwego szpitala.
 W Nowej Rudzie brakowało szpitala z prawdziwego zdarzenia do czasu, kiedy w 1854 roku władze miejskie kupiły grunt przy obecnej ul. J. Piłsudskiego i dom, który po przebudowie oddano do użytku jako szpital 4 listopada 1855 roku. Było w nim 8 izb dla chorych oraz dwie dla personelu (pielęgniarki i lekarza). W tym samym miesiącu do noworudzkiego szpitala na prośbę władz miasta przybyły z Ziębic dwie siostry franciszkanki (Teodora i Barbara), które rozpoczęły w nim posługę. Kroniki podają, iż w tym roku w szpitalu przebywało 101 chorych, z czego 79 wyzdrowiało, 14 zmarło a inni zostali pod dalszą opieką. Kroniki podają również, iż noworudzki szpital był prawdopodobnie w niezłej kondycji finansowej, bowiem w październiku 1856 roku na jego koncie było ponad 2200 talarów, nie licząc 1000 ofiarowanych przez radę miejską.
 Szpital ten był w tym czasie zwany szpitalem miejskim (Städtische Krankenhaus). Wydarzenia z wojny prusko-austriackiej z 1866 roku oraz epidemia cholery spowodowały, iż szpital okazał się zbyt mały i na owe czasy nienowoczesny, stąd też podjęto decyzję o budowie nowego. Nie było to sprawą łatwą, jednak zlecono majstrowi budowlanemu Klose opracowanie kosztorysu budowy. Klose oszacował, że budowa kosztować będzie około 45 tys. marek. Pomimo braku tej kwoty zaryzykowano rozpoczęcie budowy, której całość kosztowała 51 615 marek, z czego 35 tys. musiano wpisać do księgi długów.
Nowy szpital otwarto uroczyście 7 maja 1879 roku. Wybudowano też neogotycką kaplicę szpitalną, którą poświęcono 12 maja 1880 r. Na jej budowę niejaka Anna Herden ofiarowała 6 tys. marek. Znajdujący się w kaplicy ołtarz główny wykonał monachijski rzeźbiarz Markgraf, a obraz do niego namalował również mieszkający w Monachium, a pochodzący z Nowej Rudy malarz Joseph Zenker. Znajdujący się w niej obraz Serca Jezusowego wykonał profesor Hieronimus Richter z Kłodzka. Nowemu szpitalowi nadano miano Maria-Hilf a jego personel zwiększył się do 6 zakonnic. Stary zaś przekazano dla obłożnie chorych. W 1908 nowy szpital przebudowano, a w 1912 jeszcze rozbudowano według projektu powiatowego architekta Gaffrona. Realizatorem przebudowy był również architekt powiatowy Lauterbach. Prace zakończono, a nowy szpital oddano do użytku w 1913 roku. Mógł przyjąć około 500 chorych.
 W roku 1928 na terenie przyszpitalnego ogrodu warzywnego urządzono ogród wypoczynkowy. Stojący obok tego szpitala budynek starego istniał jeszcze w latach 60. XX stulecia.
W 1985 roku jedno skrzydło szpitala spłonęło. Odbudowano je w nawiązaniu do dawnego kształtu. Od czasu pożaru szpital przestał pełnić swoją funkcję. Po odbudowie przeniesiono do niego z noworudzkiego zamku przychodnię lekarską. W trakcie przebudowy głównego wejścia pozbawiono go cennego witrażu, przedstawiającego miłosiernego Samarytanina. Witraż założono w 2001 roku w noworudzkim kościele parafialnym św. Mikołaja.
do góry
Willa "Konrad" - ul.Piłsudskiego 20
Willa, zbudowana w 1889 roku, należała do jednego z właścicieli wydawnictwa Treutler, Conrad & Taube i fabryki sznurka. Znajdująca się na zalesionym stoku góry Boguszy wykonana została w formie romantycznego zameczku. Po 1945 roku użytkowana najpierw jako przedszkole, później jako zakładowy dom kultury ZPJ "Nowar". Remontowana w latach 80 - tych XX wieku. Obecnie w rękach prywatnych.
do góry
Fabryka Pollacka, później Zakładów Przemysłu Jedwabniczego "Nowar" - ul.Piłsudskiego nr 27-31
Firma "Hermann Pollack's Söhne" wywodziła się z Wiednia i mając fabrykę włókienniczą w pobliskim Broumovie planowała w latach 1892/93 założyć podobną w rejonie Nowej Rudy. Do użytku oddano ją rok później, tj. w 1894. Zamontowano w niej ponad 300 krosien. Miała również farbiarnię motków i wybielarnię. Przygotowano również pomieszczenia niciarni na 5 tys. wrzecion, jednak w 1898 roku spłonęły i nigdy więcej nie zostały odbudowane. Przed 1907 rokiem powstały kolejne budynki murowane, m.in. być może biurowiec, hala z płaskim dachem a w 1910 roku nowa tkalnia, maszynownia i kotłownia. W latach 20. XX wieku w fabryce pracowało około 1000 osób, na jej terenie funkcjonowało przedszkole.
Zmiany związane z jej własnością nastąpiły w latach 30.h XX stulecia. Najpierw część fabryki dzierżawiło miasto, następnie w 1932 roku przejęło całą fabrykę, którą dwa lata później zamieniono na miejsce zakwaterowania bezrobotnych. Z fabrycznego biurowca utworzono szkołę zawodową.
Po II wojnie światowej budynki przejęły Zakłady Przemysłu Jedwabniczego "Nowar", specjalizujące się w produkcji sztucznego jedwabiu i adamaszków. Produkcja trwała do końca lat 80. XX stulecia, następnie zakłady zamknięto. Obecnie budynki magazynowe wykorzystywane są jako hurtownie, budynki produkcyjne stoją puste. Obok fabryki willa, przeznaczona być może dla dyrektora przedwojennej fabryki. Po wojnie znajdowała się w niej przychodnia lekarska dla pracowników zakładu, obecnie mieści się w niej prywatne hospicjum.
GALERIA Nowa Ruda ul.Zaułek Szpital Miejski
GALERIA Nowa Ruda ul.Piastów
do góry
|
