Nowa Ruda - dolne miasto: ul.Piastów
ul. Piastów
Schustergasse (1736, 1789r.)
Schusterlauben (1736r.)
Schuhmachergasse (1789, 1846r.)
Schuhmacherstraße (po 1847r.)
Friedrichstraße lub Haupstraße (po 1925r.)
Adolf Hitlerstraße (po 1938r.)
Piastów (po 1945r.)
Jedna ze starszych ulic w Nowej Rudzie. Położona równolegle do ul.Cmentarnej, po drugiej stronie rzeki Włodzicy. Z tego powodu była ciągle zagrożona przez wylewy rzeki, czego przykładem mogą być powodzie z 1721, 1769, 1860 oraz większa ostatnia z 1997 r.
Włodzica - rzeka wypływająca w postaci kilku potoków wachlarzowato rozłożonych na zboczach Gór Suchych i Wzgórz Włodzickich. W górnym biegu do Świerków stanowi granicę pomiędzy Wzgórzami Włodzickimi a Górami Suchymi, w środkowym biegu (płynąc przez Ludwikowice Kł.) oddziela Wzgórza Włodzickie od Wzgórz Wyrębińskich, w dolnym biegu (płynąc przez Włodowice) przeciska się pomiędzy północną i środkową część Wzgórz Włodzickich. Uchodzi do rzeki Ścinawki poniżej zespołu pałacowego w Ścinawce Górnej - Sarnach. Długość rzeki - blisko 20 km.
 Pierwszy ciąg domów powstał tu jeszcze przed 1567 rokiem. Były to domy leżące we wschodniej części ulicy, tworzące jeden ciąg z zabudowaniami ul. Nadrzecznej. Druga, przeciwległa zachodniapierzeja ulicy powstała w latach ok. 1567 - 1630. W 1847 roku została wybrukowana jako jedna z pierwszych w mieście, przez co wzrosła jej ranga. Dzieła tego podjął się kamieniarz Ludwig z Legnicy. W 1849 roku postanowiono wyrównać przejście z ul. Piastów do ul. Nadrzecznej i wybudowano most na rzece Woliborce.
W I poł. XVIII wieku ulica miała specyficzną zabudowę, którą tworzyły głównie domy szczytowe i podcieniowe, przez co zwano ją "Szewskimi Podcieniami" ("Schusterlauben"). Zabudowania te strawił pożar z 1721 oraz 1743r. Po powodzi z 1860r. wiele domów trzeba było budować od podstaw. Większość obecnych budynków gospodarczych należących do domów mieszkalnych tej ulicy wzniesiono po roku 1875, kiedy to ulica została również zmodernizowana i nieco zyskała na okazałości.
Obecnie ulica jest drogą jednokierunkową, przechodzi nią droga wojewódzka nr 385. Pełni charakter ulicy handlowej, o czym świadczy ciąg sklepów na jej całej długości. Doskonale sprawdziłaby się jako deptak, jednak na razie nie ma możliwości skierowania ruchu kołowego w inne miejsce.
do góry
Dom - ul. Piastów 1
 Zbudowany w 1815 roku na miejscu dawnych domów podcieniowych. Powstał na zrębie starszych budynków, o czym świadczy jego skomplikowany rzut. Pomimo przekształceń dokonanych w XIX i XX wieku budynek reprezentuje tradycyjne lokalne budownictwo.
do góry
Dom lekarza Schönwiese'a - ul. Piastów 5
 Budynek wzniesiony w 1786 roku, przebudowany w 1925, kiedy to został podwyższony i rozbudowany o oficyny. Na nowym, neobarokowym portalu, zawarte są w kluczu daty 1786 i 1925.
W latach 20 -tych właścicielem domu był lekarz Schönwiese, stąd też jego fasada została ozdobiona reliefem, który przedstawia chorych, znajdujących pomoc u lekarza laską Eskulapa oraz pierwszymi literami nazwiska doktora - Sch.
 Relief wykonał według projektu noworudzkiego nauczyciela rysunku Hermanna Grossera kłodzki rzeźbiarz Wagner.Scenę tę można zatytułować: "Noc i dzień - choroba i zdrowie". Dawne tradycje medyczne tego budynku podtrzymuje istniejąca w nim apteka.
Hermann Grosser (1882 - 1953) - malarz i grafik, uczył się we Wrocławiu w seminarium nauczycielskim. Na Ziemię Kłodzką przybył w 1913 r. Pracował jako nauczyciel w Jodłowie k. Międzylesia, następnie w Spalonej. W Nowej Rudzie osiedlił się w 1925 r., gdzie został nauczycielem rysunku. Malował pejzaże oraz obrazy o tematyce religijnej i obyczajowo - społecznej. Był wybitnym pedagogiem oraz organizatorem różnorodnych wystaw społecznych i artystycznych dzieci i młodzieży. Po II wojnie światowej osiadł koło Bad Salzuflen (Nadrenia - Westfalia).
do góry
Dom W.W.Klambta - ul. Piastów 19
Zbudowany prawdopodobnie ok. 1600 roku, ostatecznie przebudowany w latach 1890-1900. Już w latach 40. XIX wieku na tyłach domu znajdowała się wolno stojąca oficyna, w której swoją pierwszą siedzibę znalazło wydawnictwo W.W.Klambta, przeniesione w latach 50. XIX wieku do nowej siedziby przy ob. ul.Kopernika (budynek byłej szkoły poligraficznej, obecnie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2). Zaś oficynę w późniejszym czasie, prawdopodobnie w latach 60. lub 70., przebudowano na dom ogrodowy.
W ten sposób powstał trzykondygnacjowy budynek z dachem przyozdobionym attyką oraz balkonem z ozdobną poręczą i dekoracyjnym daszkiem. Między tymi budynkami wykształtował się ogród, ozdobiony dodatkowo małą architekturą, rzeźbą figuralną oraz dekoracyjnymi wazonami.
Obecnie z całego dawnego założenia zachował się tylko dawny dom ogrodowy oraz wolno stojący portal - dom Klambta został wyburzony.
do góry
Dom - ul. Piastów 21
 Jeden z ciekawszych budynków przy tej ulicy, powstał być może pod koniec XVIII wieku, a w 1813 roku był przebudowywany. Istnieje też hipoteza, że został wzniesiony w 1813 roku przy wykorzystaniu dawnych jego murów. Charakterystyczną cechą tego budynku jest późnobarokowy szczyt kształtowany względem krzywych wklęsło - wypukłych, co było w Nowej Rudzie dużą rzadkością. Fasada ozdobiona późnobarokowym kamiennym portalem z kluczem.
do góry
Dom - ul. Piastów 27
 Być może zbudowany w latach 1700-1736, jednak z jego późniejszym powstaniem (1765) na miejscu dawnego domu może świadczyć bardzo wygodna klatka schodowa, czy też powiększenie przestrzeni mieszkalnej domu o wnętrza w oficynie. Dom ten jest przykładem dojrzałego baroku, który na Ziemi Kłodzkiej pojawił się dość późno, t.j. dopiero w latach 70. XVIII w.
W trakcie przebudowy dom otrzymał charakter dwukondygnacjowy, szczytowy i dwutraktowy. Posiadał też portal z kluczem, który zawierał datę 1765 i inicjały. Po przebudowie po roku 1961 portal usunięto.
do góry
Figura św.Jana Nepomucena
 Jan Nepomucen był synem miejscowego urzędnika o nazwisku Welflin i prawdopodobnie potomkiem jednego z niemieckich kolonistów, którzy zasiedlili państwo czeskie w XIII wieku. Urodził się pomiędzy 1340 a 1350 rokiem w czeskiej miejscowości Pomuk (dzisiaj: Nepomuk), położonej około 80 km na południowy- wschód od Pragi. W młodym wieku rozpoczął naukę w szkole klasztornej, będąc klerykiem występował w praskiej kurii arcybiskupiej w charakterze notariusza. Wyświęcony na kapłana w 1380 roku (podaje się też rok 1372) otrzymał probostwo w kościele św. Gawła w Pradze. W 1381 roku został studentem prawa Uniwersytetu Praskiego, w latach 1382 - 1387 przebywał na studiach w Padwie. Po powrocie do Pragi został mianowany kanonikiem przy kościele św. Piotra i Pawła w Wyszehradzie. Piastował też urząd generalnego wikariusza arcybiskupa Jana z Jenštejna.
Legenda głosi, iż ksiądz Jan Nepomucen był spowiednikiem żony króla czeskiego Wacława IV, Zofii, którą król podejrzewał o zdradę. Zazdrosny król próbował poznać szczegóły spowiedzi, a zachowującego milczenie kapłana ukarano śmiercią (po torturach zrzucono go z praskiego mostu Karola do Wełtawy).
Jednak w rzeczywistości jego śmierć była związana z polityką arcybiskupa Jana z Jenštejna, który dążył do większej swobody dla Kościoła w Czechach, czemu przeciwny był król Czech Wacław IV. Co pewien czas pojawiał się między nimi zatarg. Bezpośrednią przyczyną sporu, który Jan Nepomucen przypłacił życiem, był konflikt o nowo wybranego benedyktyńskiego opata w miejscowości Kladruby, którego wikariusz generalny zatwierdził bez uzgodnień z Wacławem. Ponadto arcybiskup rzucił klątwę na wicekanclerza królewskiego za jego publiczne bluźnierstwa na temat wiary i kościoła. Wówczas król kazał uwięzić trzech kapłanów, w tym Jana z Pomuka, arcybiskup zaś uciekł z Pragi i udał się do Rzymu w poszukiwaniu pomocy u papieża.
Z trójki uwięzionych księży męczeńską śmiercią zginął tylko Nepomucen, bowiem on jeden nie miał szlacheckiego pochodzenia. Przeszedł specyficzne tortury. Do jego boku przykładano rozpalone pochodnie, a w wyniku specjalistycznych badań szkieletu Jana Nepomucena stwierdzono, że za pomocą wymyślnego przyrządu zgnieciono mu palce rąk i nóg, ponadto zmiażdżono mu pięty. Następnie skatowanego i prawdopodobnie już nieżywego kapłana zrzucono z mostu Karola do Wełtawy w nocy z 20 na 21 marca 1393 r.
Jak głosi legenda, kiedy ciało wchodziło w toń wody, wyszło z niej pięć gwiazdek, tworzących świetlistą aureolkę. Ciało odnalezione dopiero 17 kwietnia (co świadczy o tym, że wrzucono go do wody martwego), pochowano później w grobowcu pod katedrą św. Wita w Pradze.
Jego śmierć była tak znana, że kiedy w ostatnią niedzielę sierpnia 1420 roku husyci wdarli się do katedry praskiej, ogołocili ją ze wszystkiego, jednak grób Nepomucena pozostał nietknięty.
13 maja 1721 roku papież Innocenty XIII ogłosił Jana Nepomucena błogosławionym. Świętym został ogłoszony 19 marca 1729 roku przez papieża Benedykta XIII. Kult św. Jana Nepomucena rozwinął się przede wszystkim w okresie kontrreformacji, a jego figury można spotkać w kościołach, a przede wszystkim przy mostach, brodach i stawach. Najwięcej ich jest w Czechach, na Śląsku i w Niemczech. Jest uważany za patrona od powodzi i zachowania tajemnicy. Jego figury często posiadają aureolki, często trzymają w ręce krzyż lub palec na ustach.
W Nowej Rudzie są jego trzy wizerunki (jeden przy ul. Cmentarnej, drugi przy ul. Piastów a trzeci był przy ul. Cichej, ale przy próbie kradzieży został przez władze miejskie zabezpieczony i umieszczony w ich siedzibie. Był też niegdyś przy ul. Bohaterów Getta. Niewielki pomnik znajduje się także w Słupcu przy ul. Radkowskiej na prywatnej posesji. Jego wizerunki są też umieszczone w noworudzkich kościołach.
Opisywaną figurę usytuowano go przy moście, gdzie rzeka Woliborka wpływa do Włodzicy.
Na nim łacińska inskrypcja:
"EX / PIETATE VOVET / STATUAM LOCUS / IS TE IOANNI SIS / TUTELARIS PRO / TEGE DIVE TUOS"
("Z pobożnego uwielbienia poświęciła ten pomnik tutejsza miejscowość Tobie, Janie. Bądź opiekunem, osłaniaj świętych Twoich")
Barokową rzeźbę świętego postawiono w roku 1752, co wynika z chronogramu znajdującego się w treści inskrypcji.
do góry
 Budynek, znajdujący się przy Placu Grunwaldzkim 3, usytuowano wzdłuż rzeki Woliborki, jako wydłużony i jednokondygnacyjny. Po pierwszej przebudowie w 1849 roku powstał jako obiekt drewniany i dwukondygnacyjny z drewnianym trapezowym szczytem. Jako obiekt murowany powstał prawdopodobnie w II połowie XIX wieku. Kolejna przebudowa miała miejsce w I poł. XX wieku, kiedy go powiększono o nową część o zarysie łukowym i zbudowano nowy dach.
Obiekt modernizowany był także współcześnie.
GALERIA Nowa Ruda ul.Piastów
do góry
|
